Song thai từ 34 tuần chuyển dạ
1. GIỚI THIỆU
1.1 Định nghĩa
Song thai là sự phát triển 2 thai trong lòng tử cung người mẹ
1.2 Tần suất mắc
– Tỷ lệ song thai chiếm: 1-1,5% tổng số sanh
– Có 2 loại song thai:
+ Song thai dị hợp tử (2 trứng): chiếm 70%
+ Song thai đồng hợp tử (1 trứng): chiếm 30%
1.3 Yếu tố nguy cơ
– Yếu tố chủng tộc: tỷ lệ song thai cao nhất ở Châu Phi, thấp nhất ở Châu Á và trung bình ở người da trắng
– Yếu tố gia đình, di truyền
– Tuổi mẹ cao: đặc biệt tăng cao từ 37 tuổi
– Số lần sanh: những lần sanh sau sẽ có tỷ lệ song thai cao hơn lần sanh đầu
– Thể trạng của mẹ: béo phì và cao có nguy cơ song thai hơn người nhẹ ký và thấp
– Thuốc kích thích rụng trứng
2.1 Triệu chứng cơ năng
– Nghén nhiều: so với thai kỳ lần trước hay so với một thai
– Bụng to nhanh làm sản phụ khó thở do cơ hoành đẩy lên
– Thai máy nhiều
– Phù sớm và nhiều do tử cung chèn ép tuần hoàn hai chi dưới
2.2 Triệu chứng thực thể
– Bề cao tử cung (BCTC) lớn hơn bình thường: đặc biệt trong ba tháng giữa BCTC lớn hơn tuổi thai theo kinh chót (thường lớn hơn 5 cm). BCTC ở thai đủ tháng có thể 35-40 cm.
– Sờ nắn được nhiều phần thai
2. CHẨN ĐOÁN
– Nghe được 2 ổ tim thai cách xa nhau trên 10 cm, tần số chênh lệch trên 10 nhịp/ phút (có thể nghe bằng Doppler 18-20 tuần)
– Cần phân biệt với:
+ Đa thai (>2 thai)
+ Đa ối
+ U xơ tử cung + Khối u phần phụ + Thai to
2.3 Cận lâm sàng
Siêu âm: phân biệt song thai 1 hay 2 ối
3. ĐIỀU TRỊ
3.1 Xử trí trong chuyển dạ
– Nên sanh tại phòng mổ
– Dự phòng băng huyết sau sanh
– Theo dõi monitor cho hai thai
– Nên giảm đau bằng gây tê ngoài màng cứng trường hợp có thể sanh ngã âm đạo
– Trong lúc sanh cần có bác sĩ sản khoa có kinh nghiệm, bác sĩ gây mê hồi sức, bác sĩ nhi khoa và hộ sanh
– Sau khi sanh thai thứ nhất, cần xác đinh ngôi thai thứ hai:
+ Sanh ngã âm đạo nếu thai thứ hai ngôi đầu hay ngôi mông và cố định trong khung chậu. Có thể chỉnh cơn co nếu cần
+ Nội xoay đại kéo thai khi ngôi không cố định
+ Mổ sanh nếu hai can thiệp trên thất bại
– Bóc nhau và kiểm tra tử cung khi cần thiết
SƠ ĐỒ XỬ TRÍ SONG THAI HAI BUỒNG ỐI
3.2 Kỹ thuật nội xoay thai và đại kéo thai
– Xác định ngôi, thế của thai
– Cho tay vào buồng tử cung tìm chân của thai (nếu 2 chân càng tốt)
– Nắm chân bên ngoài màng ối, xoay thai khi ối chưa vỡ
– Kéo chân từ từ ra ngoài âm hộ
– Người phụ đầy dần đầu thai nhi xuống qua thành bụng
– Đại kéo thai, có thể Mauriceau đầu hậu
3.3 Chỉ định mổ lấy thai
– Song thai 1 buồng ối nên được mổ sanh lúc thai 34 tuần sau khi cho Corticosteroid do nguy cơ quấn dây rốn
– Song thai khóa
– Thai 1 không phải ngôi đầu
– Thai 1 ngôi đầu, thai 2 không phải ngôi đầu có trọng lượng > 3500 gram
– Trọng lượng thai thứ hai lớn hơn thai thứ nhất >20 %
– Chỉ định mổ sanh vì lý do khác
Sản phụ