SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE
BS CKII Bùi Trọng Hợp
1. Chẩn đoán: bệnh Sốt xuất huyết Dengue được chia ra làm 3 mức độ:
a. Sốt xuất huyết Dengue:
– Lâm sàng: Sốt cao đột ngột, liên tục từ 5 – 7 ngày và có ít nhất trong các dấu hiệu sau:
+ Biểu hiện xuất huyết da niêm: nghiệm pháp dây thắt dương tính, chấm xuất huyết dưới da, chảy máu mủi, chảy máu chân răng + Nhức đầu, chán ăn, buồn nôn.
+ Da sung huyết, phát ban.
+ Đau cơ, đau khớp, nhức hai hốc mắt.
– Cận lâm sàng:
+ Dung tích hồng cầu (Hct) bình thường hoặc tăng.
+ Số lượng tiểu cầu bình thường hoặc hơi giảm.
+ Số lượng bạch cầu thường giảm.
+ Xét nghiệm kháng nguyên NS1 Dengue dương tính trong 5 ngày đầu của bệnh. Xét nghiệm kháng thể IgM IgG Dengue dương tính sau ngày thứ 4 của bệnh.
b. Sốt xuất huyết có dấu hiệu cảnh báo: bao gồm các triệu chứng của Sốt xuất huyết Dengue kèm các triệu chứng sau:
– Lâm sàng:
+ Vật vã, lừ đừ, li bì.
+ Đau bụng vùng gan hoặc ấn đau vùng gan.
+ Gan to > 2cm dưới bờ sườn.
+ Nôn nhiều.
+ Xuất huyết niêm mạc.
+ Tiểu ít.
– Cận lâm sàng:
+ Dung tích hồng cầu tăng cao.
+ Tiểu cầu giảm nhanh chóng..
c. Sốt xuất huyết Dengue nặng: khi có 1 trong các biểu hiện sau:
+ Thoát huyết tương nặng dẫn đến sốc giảm thể tích, ứ dịch ở khoang màng phổi và ổ bụng lượng nhiều.
+ Xuất huyết nặng.
+ Suy tạng.
– Sốc sốt xuất huyết Dengue: suy tuần hoàn cấp, xảy ra vào ngày thứ 3 – 7 của bệnh, vật vã bứt rứt, tay chận lạnh, huyết áp kẹt hoặc tụt huyết áp, tiểu ít.
– Xuất huyết nặng:
+ Chảy máu mủi nặng, rong kinh nặng, chảy máu cơ và phần mềm, xuất huyết đường tiêu hóa và nội tạng.
+ Thường kèm theo sốc, giảm tiểu cầu, thiếu oxy mô, toan chuyễn hóa, đông máu nội mạch.
– Suy tạng:
+ Suy gan cấp, men gan AST, ALT > 1000U/L.
+ Suy thận cấp.
+ Rối loạn tri giác.
+ Suy tim, viêm cơ tim. Hoặc suy chức năng các cơ quan khác.
2. Điều trị
a. Điều trị Sốt xuất huyết Dengue: nên điều trị ngoại trú.
– Điều trị triệu chứng:
+ Sốt cao: lau mát, hạ sốt với Paracetamol 10 – 15mg/Kg cân nặng/lần mỗi 4 – 6giờ.
+ Không dùng kháng viêm không steroids.
– Bù dịch sớm bằng đuờng uống: uống nhiều nuớc theo nhu cầu, có thể dùng nuớc có pha ORS, nuớc trái cây hoặc nuớc cháo loảng với muối.
b. Điều trị Sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo: cần đuợc nhập viện để theo dõi và điều trị.
– Xem xét truyền dịch đuờng tỉnh mạch khi bệnh nhân không uống đuợc, nôn nhiều, lừ đừ không đảm bảo đuợc việc bù nuớc qua đuờng uống. thất bại trong việc bù nuớc qa đuờng uống.
– Loại dịch truyền: Lactate Ringer, NatriChloride 0, 9%.
– Liều thông thuờng 6 – 7ml/Kg cân nặng trong 1 giờ, sau đó tùy tình trạng mà giảm liều hoặc chống sốc.
– Vẫn tiếp tục bù dịch bằng đuờng uống trong khi bù dịch bằng đuờng truyền tỉnh mạch.
– Sốt xuất huyết trên cơ địa đặc biệt nhu: phụ nữ mang thai, béo phì, cao tuổi, có các bệnh kèm thao nhu: đái tháo đuờng, hen phế quản, suy tim, suy gan, suy thận, …hoặc nguời sống một mình, xa cơ sở y tế cũng nên nhập viện để đuợc theo dõi chặt chẽ hơn.
c. Điều trị Sốt xuất huyết Dengue nặng: cần đuợc nhập viện để điều trị tích cực theo phác đồ.
BÀI GIẢNG PHÁC ĐỒ CHẨN ĐOÁN, ĐIỀU TRỊ SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE